Medische microbiologie
In de laboratoriumwijzer vindt u alle microbiologische bepalingen die door Atalmedial worden uitgevoerd. Bij iedere bepaling krijgt u een overzicht van de belangrijkste eigenschappen en de doorlooptijd.
Het vademecum eerste lijn en vademecum tweede lijn geven een overzicht van microbiologische diagnostiek per ziektebeeld of onderzoeksindicatie. Ziektebeelden zijn gegroepeerd per tractus.
Klinische chemie
In onze Bepalingenklapper vindt u alle klinisch chemische bepalingen die door Atalmedial worden uitgevoerd. Bij iedere bepaling krijgt u een overzicht van de belangrijkste eigenschappen, de doorlooptijd en de referentiewaarden.
De meeste voorkomende bepalingen worden nog dezelfde dag na binnenkomst van het monster aan u gerapporteerd. Voor de specifieke bepalingen zie onze bepalingenklapper. Het kan voorkomen dat u eerst meerdere (onvolledige) elektronische rapporten ontvangt voordat het laatste (volledige) rapport aan u wordt verstuurd.
Voor sommige bepalingen kan extra informatie voor u relevant zijn. Deze vindt u hieronder gerubriceerd op basis van het lichaamsmateriaal waarmee het onderzoek wordt uitgevoerd. Voor microbiologische onderzoek is een apart tab opgenomen.
Niet alle onderzoeken zijn in alle regio’s van Atalmedial beschikbaar. Indien een onderzoek een beperkte beschikbaarheid heeft, wordt dit hieronder bij het onderzoek vermeld. Kijk dan in de betreffende informatiefolder, in welke regio’s uw patiënt voor het onderzoek terecht kan.
Bij bepaalde uitslagen wordt automatisch een vervolgonderzoek gedaan. Deze vindt u in dit overzicht.
Aanvullend onderzoek
Binnen de vastgestelde bewaartermijnen van monstermateriaal (zie ook de bepalingenklapper klinische chemie van Atalmedial) is het, afhankelijk van de bepaling, mogelijk om aanvullend onderzoek uit dit materiaal te laten verrichten.
- Bij een aanvraag leukocyten-differentiatie wordt in principe de machinaal getelde (automaten-)differentiatie uitslag aan u gerapporteerd.
. - In sommige gevallen wordt op basis van vooraf ingestelde criteria de automatendifferentiatie omgezet in een handmatige, microscopische differentiatie. Deze microscopische differentiatie heeft een langere doorlooptijd. Daarnaast kunnen er bij een microscopische differentiatie ook specifieke morfologische afwijkingen worden benoemd en aan u worden gerapporteerd.
Bence Jones onderzoek in een portie urine (screening Bence Jones; monoklonaal vrije lichte ketens) is vervangen door de bepaling vrije lichte ketens in serum (SVLK). Bij de SVLK bepaling worden de concentraties van vrije lichte ketens kappa en lambda in het serum bepaald en wordt de vrije kappa/lambda ratio berekend. Indien deze ratio verschoven is, dan is dit suggestief voor de aanwezigheid van vrije lichte ketens in serum (en urine). Bij een verdenking multipel myeloom is het geïndiceerd om bij een verschoven kappa/lambda ratio 24 uurs urine te laten verzamelen voor onderzoek naar en kwantificering van de vrije lichte ketens in 24 uurs urine.
Atalmedial gebruikt de N-latex methode van Siemens om de serum vrije lichte ketens te kwantificeren. Een FLC ratio > 60 is geassocieerd met een zeer hoge kans op progressie naar symptomatische multiple myeloom binnen 2 jaar (Jacobs et al. Clin Chem Lab Med 2016;54:1021-30)
- Cito-onderzoek voor toxicologiebepalingen worden alleen na overleg met de dienstdoende ziekenhuisapother gedaan.
- Uitzonderingen hierop zijn:
- Analyse van een paracetamolspiegel
- Dit wordt z.s.m. gedaan, ook in het weekend of op een feestdag.
- Een uitslag kan hierdoor binnen 4 uur na bloedafname worden gegeven.
- Analyse van een gentamicine-, vancomycine en tobramycine spiegel
- deze analyse wordt overdag gedaan, ook in het weekend of op een feestdag.
- Een resultaat kunt u binnen 24 uur na afname verwachten.
- Analyse van een paracetamolspiegel
- Kijk in bepalingenklapper klinische chemie voor doorlooptijden overige toxicologiebepalingen.
Het bepalen van galzure zouten in serum wordt regulier dagelijks op maandag tot en met vrijdag uitgevoerd. De uitslag is binnen 24 uur beschikbaar.
Indien het materiaal voor 15.00 uur op het laboratorium aanwezig is dan wordt de bepaling nog diezelfde dag uitgevoerd. Een aanvraag in het weekend of op feestdagen wordt op de eerstvolgende werkdag uitgevoerd.
- Het bepalen van het promillage foetale erytrocyten bij een zwangere kan helpen bij het inschatten van een mogelijke foeto-maternale transfusie.
. - Atalmedial bepaalt het promillage foetale erytrocyten m.b.v. de flowcytometrie-methode (immunologische methode) die superieur is aan de klassieke Kleihauer Betke test. In overleg met de vakgroep gynaecologie wordt de klassieke Kleihauer-Betke test nog gedaan voor aanvragen uit het Spaarne Gasthuis.
. - Alleen na overleg kan de flowcytometrische detectie van foetale erytrocyten bepaald worden.
. - De flowcytometrische bepaling kan alleen op maandag tot en met vrijdag van 08.00 tot en met 16.30 uur. Een aanvraag in het weekend of op feestdagen wordt op de eerstvolgende werkdag geanalyseerd.
- Bij verdenking op acute glomerulonefritis kan, afhankelijk van de klinische presentatie, ANCA / as-GBM / ANF / M-proteïnediagnostiek geïndiceerd zijn.
. - Cito ANCA (as-MPO en as_Pr3) / as-GBM vindt alleen plaats na overleg met de dienstdoende klinisch chemicus. De afspraak is dat een resultaat van een Cito as-MPO, as-Pr3 en/of as-GBM binnen 24 na overleg met dienstdoende klinisch chemicus bekend zal zijn. De test wordt alleen overdag gedaan.
. - Samen met de dienstdoende klinisch chemicus kan de planning van analyse besproken worden, zodat het resultaat binnen 24 uur bekend is.
. - Doordeweeks wordt gebruik gemaakt van de referentiemethode (ELISA format; kwantitatieve rapportage); analysetijd is 3 uur. In het weekend wordt gebruik gemaakt van een blottest; analysetijd 4 uur (kwalitatieve rapportage). Een resultaat van een blottest wordt altijd een volgende werkdag geconfirmeerd met de referentiemethode.
. - Vanwege de complexiteit van de uitvoering moet het materiaal voor 15:00 op het laboratorium van de uitvoerende locatie zijn. Indien het materiaal na 15:00 uur op het laboratorium is, wordt de test de volgende ochtend uitgevoerd. Bij de Cito-afhandeling met de referentiemethode zal altijd ook een as-ENA en een as-dsDNA worden bepaald.
. - Cito ANF (immuunfluorescentietest) en/of M-proteïnediagnostiek vindt alleen plaats na overleg met de dienstdoende klinisch chemicus. Dit onderzoek wordt alleen overdag op doordeweekse dagen uitgevoerd. Vanwege de complexiteit van de uitvoering moet het materiaal voor 12:00 uur op het laboratorium van de uitvoerende locatie zijn.
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “spermaonderzoek na vasectomie” beschikbaar. Het onderzoek heeft een beperkte beschikbaarheid; kijk in de informatiefolder in welke regio’s uw patiënt voor het onderzoek terecht kan.
Let op: gedurende de coronaperiode kan er tijdelijk geen semen ingeleverd worden bij Alrijne Zorggroep locatie Alphen aan den Rijn voor een spermaonderzoek na vasectomie. Bij de Alrijne Zorggroep locaties Leiden en Leiderdorp is dit wel mogelijk.
- De criteria voor “steriliteit” volgens de Nederlandse Vereniging voor Urologie (NVU) zijn: een azoöspermie of een concentratie van minder dan 100.000 niet-bewegende spermacellen per milliliter ejaculaat (herziene richtlijn “vasectomie” van de NVU, NTvG, 2005; 149: 2728 – 2731).
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “Spermaonderzoek” beschikbaar.
- Click here for information regarding “Semen analysis“
- Passend bij de NHG standaard subfertiliteit wordt bij een volledige semenanalyse ook altijd een VCM berekend. De VCM is een maat voor het aantal progressief bewegende spermacellen (x 106) en wordt berekend met de volgende formule
- Deze VCM vormt in belangrijke mate de semenconclusie. Een VCM ≥ 10 geeft als conclusie: “geen aanwijzingen voor een beperkende kwaliteit semen”. Een VCM < 10 geeft als conclusie een oligozoöspermie (concentratie < 15 x 106 spermacellen/ml), een asthenozoöspermie (A + B motiliteit < 32%) of combinaties hiervan bij meerdere afwijkingen. De afwijking kan mild (VCM 3 – 10), matig (VCM 1 – 3) of extreem (VCM < 1) zijn. Worden géén spermacellen in het monster gevonden, dan is de conclusie een azoöspermie en kan geen VCM berekend worden.
- Bij een VCM ≥ 3 kunnen de in de NHG standaard subfertiliteit genoemde predictiemodellen voor zwangerschap in het komende jaar gebruikt worden, mits aan de definitie subfertiliteit wordt voldaan en geen andere afwijkende bevinden aanwezig zijn.
- NB: Gezien de beperkte waarde van de morfologie wordt deze alleen beoordeeld indien specifiek aangevraagd.
- Voor dit onderzoek zijn een speciale informatiefolders beschikbaar. Het onderzoek heeft een beperkte beschikbaarheid; kijk in de informatiefolder in welke regio’s uw patiënt voor het onderzoek terecht kan.
- Gebruik voor semenonderzoek het hiervoor bestemde opvangmateriaal. Dit kunt u bij ons bestellen via online bestelmodule.
- Het semen dient op afspraak te worden ingeleverd met een Atalmedial-aanvraagformulier en een ingevulde patiënten informatiefolder.
- Click here for information regarding “Semen analysis“
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “Occult bloed ontlasting (iFOBT)” beschikbaar.
- Voor onderzoek naar (occult) bloed in ontlasting wordt de immunologisch fecal occult Bloed test (iFOBT) gebruikt
- Deze test wordt in het klinisch chemisch laboratorium uitgevoerd en maakt gebruik van een antilichaam gericht tegen humaan hemoglobine. Hierdoor is deze test ook specifiek in de detectie van (een spoortje) bloed in feces.
- Voor de iFOB-test is een speciale afnameset beschikbaar die u eenvoudig kunt bestellen via de online bestelmodule. Deze afnameset bestaat uit een kunststof verzendenvelop inclusief één buisje, absorptiemateriaal, fecesvanger en een instructiefolder.
- Let op! Feceskweken worden uitgevoerd door het lokale laboratorium voor medische microbiologie. Indien u zowel een iFOB-test als een feceskweek aanvraagt dan is het NIET mogelijk dit uit eenzelfde portie feces te laten onderzoeken. Voor de feceskweek dient apart een fecespotje met materiaal en een apart aanvraagformulier te worden ingeleverd.
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “5-HIAA bepaling in urine” beschikbaar.
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “Histamine metabolieten in urine” beschikbaar.
- Voor het bepalen van de mate van albuminurie heeft de albumine/kreatinine ratio de voorkeur boven de albumineconcentratie. (zie ook Chronische nierschade M109, versie 2018)
- De Albumine/Kreat ratio wordt gerapporteerd in mg/mmol.
- De eerste portie ochtendurine heeft de voorkeur.
eGFR kan bij benadering worden geschat m.b.v. de CKD-EPI formule uit de plasma-kreatinine concentratie, de leeftijd en het geslacht (zie: A New Equation to Estimate Glomerular Filtration Rate. Andrew S. Levey, MD;Ann Intern Med. 2009;150:604-612).
- Bij elke plasma kreatinine bepaling bij een volwassene wordt automatisch een eGFR (CKD-EPI) berekend en aan u gerapporteerd. Een eGFR (CKD-EPI) onder 90 ml/min. wordt numeriek gerapporteerd. Hogere klaringen worden gerapporteerd als > 90 ml/min.
- De eGFR (CKD-EPI)is niet bruikbaar bij een snel veranderende nierfunctie, extremen in spiermassa (bodybuilders, spieratrofie) en bij kinderen.
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “Verzamelen 24-uurs urine” beschikbaar. In de folder staan de extra vereisten voor het onderzoek ‘kreatinineklaring in 24-uurs urine’ aangeduid.
- De kreatinineklaring in 24 uurs urine geeft een globale schatting van de nierfunctie.
- Voor de berekening van de klaring is het nauwgezet verzamelen van 24 uurs urine vereist. Daarnaast is een bloedafname voor het bepalen van een plasma kreatinine waarde noodzakelijk.
- Indien een vermoeden bestaat op overmatig gebruik van drugs of abuse (bijvoorbeeld cocaïne, cannabis, XTC, etc) dan kunt u uw patiënt/cliënt op laten testen.
- Deze onderzoeken worden uitgevoerd met een immuno-assay in urine.
- Er wordt altijd een kreatinine in het urinemonster bepaald om te achterhalen of de urine mogelijk waterig is. Bij een kreatinine waarde < 2,0 mmol/l wordt dit ook in de rapportage als zodanig vermeld.
- Een uitleg over hoe lang drugs aantoonbaar zijn, vindt u in dit document.
- Een aantal handvatten voor een juiste interpretatie van de DOA-resultaten, vindt u in dit document.
- Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder beschikbaar.
. - Onderzoek naar dysmorfe erythrocyten in urine wordt uitsluitend uitgevoerd
- in verse urine (minder dan 1 uur oud) èn
- na een telefonische afspraak met het klantcontactcentrum (T 088 – 0037 735).
- Patiënt/cliënt dient de urine (bij voorkeur in de ochtend) te produceren op één van de volgende locaties:
- Spaarne Gasthuis: Haarlem-Zuid en Hoofddorp
- Alrijne Ziekenhuis: Leiderdorp en Leiden
- Ziekenhuis Amstelland: Amstelveen
.
- Resultaten van dysmorfe erytrocyten in urine worden gerapporteerd als percentage van het totaal aantal erytrocyten.
. - Interpretatie volgens Snoek et al, NTvG 1994: 138; 721 – 726 met een afkappunt van 40% voor een urologische oorzaak (aanwezigheid van ≥40% dysmorfe erytrocyten sluit een urologische oorzaak van de hematurie uit).
Aanvraag voor een urinesediment wordt alleen geaccepteerd indien de aanvraag voorzien is van een duidelijke vraagstelling èn de urine geproduceerd wordt op de poli bloedafname van een van de volgende ziekenhuis locaties:
- Spaarne Gasthuis: Haarlem-Zuid en -Noord, Hoofddorp en Heemstede
- Alrijne Ziekenhuis: locatie Leiderdorp en Leiden
- Ziekenhuis Amstelland: locatie Amstelveen.
Let op! Urine kan niet worden ingeleverd op de overige afnamelocaties van Atalmedial.
De instructies zijn opgenomen in twee speciale informatiefolder
- Urineonderzoek: zo vult u de buis met een portie urine
- Verzamelen 24-uurs urine
Met de NIPT test kan in het bloed van de zwangere vrouw worden vastgesteld of een ongeboren kind het Down syndroom, Edwards syndroom of het Patau syndroom heeft. Atalmedial is geselecteerd als één van de bloedafname-organisaties in Nederland waar u terecht kan voor bloedafname voor deze test. Dit kan op de volgende afnamelocaties:
Regio Amsterdam
Jan Tooropstraat 138 Amsterdam
Regio Kennemerland
Spaarne Gasthuis Hoofddorp – Spaarnepoort 1
Spaarne Gasthuis Haarlem Noord – Vondelweg 999
Spaarne Gasthuis Haarlem Zuid – Boerhaavelaan 22
MC Lucas Bols – Lucas Bolsstraat 10 (Nieuw-Vennep)
De Beurs – Plein 1945, nr. 85 IJmuiden
Regio Alphen aan de Rijn en Leiderdorp
Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp – Simon Smitweg 1
Alrijne Ziekenhuis Alphen aan den Rijn – Meteoorlaan 4
Regio Flevoland
Middendreef, Middendreef 273 in Lelystad
Gezondheidscentrum De Schans, De Bolder 18, Dronten
Regio Amstelland
Gezondheidscentrum Waterlinie, Koningin Maximalaan 30, Uithoorn
Moeder & Kind Centrum, Bozenhoven 19 d, Mijdrecht
Ziekenhuis Amstelland, Laan van Helende Meesters 8, Amstelveen
Belangrijke informatie:
- Bloedafname voor NIPT kan uitsluitend plaatsvinden indien u een ‘Peridos aanvraagformulier’ en een papieren betalingsbewijs meeneemt naar de afnamelocatie. Zonder beide documenten kan en mag Atalmedial de bloedafname niet uitvoeren. Meer informatie over het betalen van de NIPT vindt u hier.
- Daarnaast dient u zich, net als bij alle overige bloedonderzoeken, te identificeren op onze bloedafnamelocaties met een geldig legitimatiebewijs.
De bloedmonsters van de NIPT worden verzonden naar VUmc en Erasmus MC waar het
bloed wordt onderzocht. Voor meer informatie over de NIPT kunt u terecht op de website
www.meerovernipt.nl.
*De NIPT wordt in Nederland alleen aangeboden in het kader van twee wetenschappelijke studies TRIDENT-1 (voor hoog-risico zwangeren) en TRIDENT-2 (voor alle zwangeren)
TRIDENT staat voor Trial by Dutch laboratories for Evaluation of Non-Invasive Prenatal Testing.
Voor dit onderzoek is een speciale informatiefolder “Instructie thuisafname en verzending voor HbA1c-bepaling” beschikbaar.
De transferrine-saturatie wordt berekend m.b.v. onderstaande formule:
Transferrine saturatie = ( ( FE * 0.5 ) / ( TRANSF * 12.6 )) waarbij FE in umol/L en TRANSF in g/l wordt uitgedrukt.
Het referentiegebied van Vitamine D totaal (25 hydroxy) ligt tussen 30 en 130 nmol/l. Zeker in de winter komt de gevonden waarde vaak niet boven de 50 nmol/l uit. De aanbevolen minimale Vitamine D totaal concentratie is echter 50 nmol/l. Referentie: Institute for Medicine: Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D (2011).
Indien HDL Cholesterol en Cholesterol tegelijk aangevraagd worden, wordt de Cholesterol/HDL ratio automatisch berekend. Zie voor meer informatie mbt de Cholesterol/HDL ratio en het risico op het ontstaan van coronaire hartziekten de CVRM richtlijn (april 2019 Multidisciplinaire richtlijn CVRM).
De referentiewaarden van de D-Dimeer liggen bij oudere personen hoger (leeftijd x 10). Tot 50 jaar <500 ug/l; tot 60 jaar <600 ug/l enzovoort.
Voor deze onderzoeken zijn twee informatiefolders beschikbaar. Deze onderzoeken worden met name uitgevoerd op bloedafnamepoli’s in de ziekenhuizen. Hier is de folder te vinden voor GTT’s, ontbijtcurves en lunchcurves.
Het verschilt per locatie of hier vooraf een afspraak gemaakt moet worden. In het Amstelland ziekenhuis wordt daarnaast ook de LTT (Lactose Tolerantie Test) uitgevoerd. Ook hier is een informatiefolder beschikbaar.
- Bij een aanvraag t.b.v. uitsluiten coeliakie voert Atalmedial de bepaling IgA antistoffen tegen tissue Transglutaminase (IgA anti-tTG) uit.
- Indien deze <7 kU/l is dan is coeliakie serologisch op dat moment uitgesloten.
- Indien het resultaat >10 x ULN (upper limit van normaal; d.w.z. > 100 kU/l) dan wordt bij een onbekende patiënt eenmalig het resultaat automatisch bevestigd met een IgA-endomysium antistof bepaling.
- Indien deze ook positief dan zijn er serologisch aanwijzingen voor coeliakie. Overleg dan met locale MDL-arts of kinderarts.
- Indien het resultaat 10<x<100 kU/l ligt dan is herhaling van het onderzoek bij blijvende gluten intake of doorverwijzing naar lokale MDL-arts of kinderarts geïndiceerd. HLA-typering voor DQ2/DQ8 kan in dit geval overwogen worden (negativiteit voor HLDQ2/DQ8 maakt een (toekomstige) ontwikkeling van coeliakie onwaarschijnlijk).
- Indien het resultaat >7 en <10 kU/l dan is het resultaat dubieus. Herhaal het onderzoek na 1 maand bij blijvende gluten intake.
- Bij de bepaling IgA-tTG wordt automatisch getest op IgA deficiëntie (immers bij een IgA deficiëntie kan het resultaat van de IgA-tTG vals negatief zijn). Bij een aantoonbare IgA deficiëntie zal verder getest worden op coeliakie middels de IgG-dGliadine. Indien de IgG-dGliadine positief is zal eenmalig automatisch het serum ter bevestiging getest worden op IgG-endomysium antistoffen.
Immunocap-systeem
Atalmedial voert alle in-vitro allergiediagnostiek uit op het ‘Immunocap-systeem’ van ThermoFisher/Phadia.
Volledige anamnese en familiegeschiedenis
Vraag het onderzoek uitsluitend aan op basis van een volledige anamnese en familiegeschiedenis. Dit komt de doelmatigheid van het onderzoek ten goede.Denk hierbij aan provocerende (omgevings)factoren.
Screeningspakketten
Er zijn een drietal screeningspakketten beschikbaar:
Pakket 1:
Voor volwassenen: screening op de meest voorkomende inhalatie-allergenen
Pakket 2:
Voor volwassenen: screening op de meest voorkomende voedingsallergenen
Pakket 3:
voor kinderen onder de 5 jaar: een combinatie van de meest voorkomende inhalatie- en voedingsallergenen. Deze is ook bij (zeer kleine) kinderen en baby’s mogelijk.
Deze pakketten zijn mondiaal vastgestelde pakketten en kunnen niet gewijzigd
worden. Bij een positieve screening volgt automatisch onderzoek op een aantal
specifieke IgE’s en enkele mix-pakketten. Aan deze automatische uittypering zitten
meerkosten verbonden. In onze allergenentabel vindt u de inhoud van deze
screeningspakketten en de meest aangevraagde specifieke IgE bepalingen
Interpretatie
- Relatie klassen en kwantitatief IgE:
| Klasse | kU/l | interpretatie |
| 0 | < 0.35 | negatief** |
| 1 | 0.35-0.7 | zwak positief |
| 2 | 0.7-3.5 | positief |
| 3 | 3.5-17.5 | sterk positief |
| 4 | 17.5-50 | zeer sterk positief |
| 5 | 50-100 | extreem positief |
| 6 | > 100 | extreem sterk positief |
** Let op: in uitzonderlijke gevallen kunnen waarden tussen de 0,00 en < 0,35 kU/l indicatief zijn voor een allergische reactie.
- Atalmedial levert bij de resultaten van allergieonderzoek automatisch advies en interpretatieteksten. Indien u geen advies en interpretatieteksten wenst te ontvangen kunt u dit kenbaar maken bij klant contact centrum van Atalmedial, T. 088 0037 710.
. - Het interpreteren van specifiek IgE resultaten dient altijd in samenhang met de klachten van de patiënt en anamnese plaats te vinden.
. - Het vinden van specifiek IgE bij een patiënt geeft aan dat de patiënt gesensibiliseerd is, maar betekent niet dat er een daadwerkelijk allergische reactie is. Interpretatie van resultaten van in-vitro allergie-onderzoek is mede afhankelijk van het klinische beeld en de mogelijke kruisreactiviteit.
. - Resultaten van in-vitro allergiediagnostiek kunnen vergezeld gaan van interpretatie en adviezen, gegeven op basis van het resultaat. Dit commentaar is mede opgesteld in overleg met een allergoloog van een van de bij Atalmedial aangesloten ziekenhuizen